علت ادرار زیاد در مردان چیست؟
فهرست موضوعات
ادرار کردن نوعی مکانیسم طبیعی بدن برای دفع مایعات زائد است. دستگاه ادرار شامل کلیه ها، حالب و مجرای ادرار می شود. کلیه ها مواد زائد و سموم خون را فیلتر کرده و ادرار تولید می کنند. ادرار تولید شده از طریق حالب ها به سمت مثانه جاری شده و در مثانه ذخیره می شود؛ سپس از طریق مجرای ادرار از مثانه خارج شده و دفع می گردد. به طور متوسط یک فرد در طول روز نزدیک به 4 تا 8 بار ادرار می کند.
تکرر ادرار -همان گونه که از نامش مشخص است- وضعیتی است که در آن، یک بیماری زمینه ای باعث می شود که فرد چندین بار (بیش از 4 تا 8 بار) در طول روز نیاز به دفع ادرار داشته باشد. تکرر ادرار در اغلب اوقات با یک بیماری زمینه ای در ارتباط است. برخی از بیماران حتی مجبور می شوند شب ها در طول خواب چندین بار بیدار شده و به دستشویی بروند. نیاز بیش از حد به بیدار شدن از خواب و ادرار در طول شب، ناکچوریا (ادرار مکرر شبانه) نامیده می شود.
چه کسانی دچار تکرر ادرار می شوند؟
تمامی افراد با هر سن و جنسیتی ممکن است دچار تکرر ادرار شوند. با این حال خطر ابتلا به این مشکل در برخی از مردان بالاتر از سایرین می باشد. مردان مسن، مردان بالای 50 سال و مردان مبتلا به بزرگ شدگی پروستات، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به تکرر ادرار قرار دارند.
علت ادرار زیاد در مردان چیست؟
همانطور که پیش از این به آن اشاره شد، تکرر ادرار علامت یا نشانه ی یک بیماری زمینه ای می باشد. به بیان دیگر، ممکن است مشکلی در ناحیه ای از دستگاه ادراری شما وجود داشته باشد که منجر به تکرر ادرار شود. علت ادرار زیاد در مردان متنوع است و بیماری های مختلفی ممکن است روی دستگاه ادراری آن ها تأثیر بگذارند. برخی از دلایل رایج تکرر ادرار در ادامه آمده است:
عفونت های دستگاه ادراری (UTIs):
عفونت دستگاه ادراری نوعی عفونت رایج مثانه در مردان می باشد. UTI به دو دسته تقسیم می شود: عفونت دستگاه ادراری فوقانی (UTI که روی حالب یا کلیه ها تأثیر می گذارد) و عفونت دستگاه ادراری تحتانی (UTI که مثانه یا مجرای ادرار را درگیر می کند). عفونت دستگاه ادراری در زنان بسیار بیشتر از مردان شایع است؛ با این وجود، شیوع این عفونت در مردان نیز هر سال افزایش می یابد.
علائم عفونت ادراری -علاوه بر تکرر ادرار- شامل مواردی مثل درد در حین ادرار، سوزش ادرار، درد زیر شکم و وجود خون در ادرار می باشد.
هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH):
هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا بزرگ شدگی پروستات، وضعیتی مرتبط با افزایش سن است که منجر به رشد غیر طبیعی غده پروستات می شود. سپس پروستات بزرگ شده به مجرای ادرار فشار وارد کرده و باعث ضعیف شدن مثانه می گردد. این مشکل یکی از دلایل اصلی تکرر ادرار در مردان است. سایر علائم رایج BPH شامل احساس پر بودن مثانه (حتی بلافاصله بعد از ادرار کردن)، جریان ضعیف ادرار، قطع و وصل شدن ادرار و … می باشد.
سنگ مثانه:
یکی دیگر از دلایل تکرر ادرار سنگ مثانه است. سنگ ها رسوبات سخت کوچکی از جنس مواد معدنی هستند که داخل مثانه تشکیل می شوند. این مشکل زمانی رخ می دهد که مواد معدنی موجود در ادرار متبلور شده و تجمع می یابند. از علائم دیگر سنگ مثانه می توان به تغییر در رنگ ادرار، وجود خون در ادرار، اختلال در جریان ادرار (انسداد ادرار) و افزایش میل به ادرار اشاره کرد.
پروستاتیت:
غده ی پروستات غده ای به اندازه ی گردو است که درست در زیر مثانه شما قرار داشته و وظیفه ی تولید مایع منی را بر عهده دارد. پروستاتیت مشکلی بسیار شایع است که باعث تورم و التهاب غده ی پروستات می شود. مردان بالای 50 سال بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. علائم این بیماری شامل تکرر ادرار، درد کشاله ران، اندام تناسلی و ناحیه لگن و همچنین علائمی مثل آنفولانزاست.
بی اختیاری ادرار:
ناتوانی در نگه داشتن ادرار که منجر به نشت غیر ارادی ادرار می شود «بی اختیاری ادرار» نام دارد. به بیان ساده تر، بی اختیاری ادرار همان از دست دادن کنترل مثانه است. بی اختیاری با تکرر ادرار کاملاً متفاوت می باشد. بی اختیاری شامل نشت غیر ارادی ادرار بوده، در حالی که تکرر ادرار با افزایش تعداد دفعات ادرار همراه است. انواع مختلف بی اختیاری ادرار عبارتند از: بی اختیاری استرسی، بی اختیاری تعجیلی، بی اختیاری عملکردی و بی اختیاری سرریز شده یا لبریزی.
دیابت:
دیابت یک بیماری مزمن است که منجر به افزایش سطح قند خون می شود. در این بیماران، کلیه ها معمولاً برای تصفیه کردن قند خون اضافه، مجبور به فعالیت بیشتر می شوند. در برخی موارد کلیه ها به درستی کار نکرده و گلوکز اضافی از طریق ادرار دفع می گردد. دفع قند می تواند منجر به کم آبی بدن شود. تکرر ادرار یکی از علائم رایج دیابت نوع 1 و 2 است.
سیستیت بینابینی:
سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک، یک بیماری مزمن است که باعث درد و فشار به مثانه می شود. این مشکل در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. علائم رایج سیستیت بینابینی شامل درد مزمن یا متناوب، فشار یا ناراحتی مثانه و تکرر ادرار در شبانه روز است. بنابراین تکرر ادرار ممکن است ناشی از یکی از این دلایل ذکر شده باشد. با این وجود، در صورت ابتلا به تکرر ادرار تنها به کمک یک اورولوژیست خوب می توانید علت دقیق مشکلتان را یافته و آن را درمان کنید.
چگونه تکرر ادرار را کنترل کنیم؟
مدیریت یا درمان مشکل تکرر ادرار به علت زمینه ای آن بستگی دارد. اگر علائم تکرر ادرار در کیفیت زندگی شما اختلال ایجاد کرده است، باید فوراً به دنبال مداخلات پزشکی باشید.
اورولوژیست آزمایشات و آنالیز هایی مختلفی را برای تشخیص علت این مشکل تجویز می کند. برخی از آنها عبارتند از:
- مشاوره دقیق: پزشک در ابتدا با مطرح کردن سؤالات مختلف، به درک بهتر علائم و سابقه پزشکی شما می پردازد.
- معاینه جسمانی: در معاینه ی فیزیکی، پزشک پارامترهای سلامت عمومی شما مثل وزن، فشار خون، ضربان قلب و … را مورد بررسی قرار می دهد.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار شامل مجموعه ای از آزمایشات برای بررسی اجزای ادرار (مثل وجود خون، باکتری، گلبول های قرمز، گلبول های سفید، کریستال ها، پروتئین ها، pH و …) می باشد.
- سونوگرافی: اسکن سونوگرافی از کلیه و مثانه می تواند به پزشک کمک کند تا ناهنجاری های دستگاه ادراری را بهتر مشاهده کند.
- تست اورودینامیک: پزشک از طریق تست اورودینامیک قدرت و اثربخشی مثانه شما را ارزیابی خواهد کرد.
پزشک همچنین ممکن است برای تأیید تشخیص، آزمایشات اضافی دیگری را تجویز کند.
تکرر ادرار در مردان چگونه درمان می شود؟
همانطور که پیش از این گفتیم، درمان تکرر ادرار به علت آن بستگی دارد. هدف پزشک یا اورولوژیست شما مدیریت یا درمان علت زمینه ای است که منجر به علائم ادراری شده است. اگر تکرر ادرار شما به علت دیابت است، پزشک می تواند با انتخاب گزینه ی درمان مناسب قند خون شما را کنترل کند.
اگر مشکلات ادراری شما ناشی از عفونت های دستگاه تناسلی باشد، معمولاً داروهای خاصی برای درمان عفونت های باکتریایی شما تجویز می شود. پزشک علاوه بر تجویز دارو به شما تمریناتی را توصیه می کند تا با انجام آنها بتوانید کنترل عضلات مثانه خود را در دست بگیرید:
- تمرینات کگل: تمرینات کگل برای تقویت عضلات زیر مثانه و کنترل ادرار بسیار مفید است.
- آموزش مثانه: پزشک به شما کمک می کند تا مثانه خود را تمرین داده و ادرار خود را به مدت طولانی تری نگه دارید.
چگونه تکرر ادرار خود را به طور طبیعی درمان کنیم؟
تکرر ادرار به راحتی می تواند به یک عادت تبدیل شده و زندگی شما را مختل کند. با این حال شما با انجام اقدامات راحت زیر، می توانید به صورت مؤثر تکرر ادرار خود را کنترل کنید:
نظارت بر مصرف مایعات: شما می توانید با نظارت دقیق بر مصرف مایعات روزانه ی خود از تکرر ادرار جلوگیری کنید. باید مطمئن شوید که مقدار آبی که می نوشید برای هیدراته ماندن بدن شما کافی است، اما از مصرف مایعات بیش از این اندازه خودداری کنید.
مصرف الکل و کافئین را محدود کنید: نوشیدنی های کافئین دار و نوشیدنی های الکلی قادر به تحریک مثانه بوده و تمایل به ادرار را افزایش می دهند.
غذاهای غنی از فیبر مصرف کنید: غذاهای سرشار از فیبر به پیشگیری از یبوست و بهبود دفع ادرار کمک می کنند.
پروفسور حسین کرمی فوق تخصص زگیل تناسلی در تهران