شانکروئید چیست؟
فهرست موضوعات
شانکروئید؛ نوعی عفونت است که از راه تماس جنسی منتقل می شود و عامل آن باکتری هموفیلوس دوکرئی می باشد. علائم این بیماری، زخم های دردناک و تورم غدد لنفاوی در ناحیه تناسلی هستند. شانکروئید با بیماری زخم های پوستی منتقله از راه غیر جنسی فرق دارد. گرچه، این زخم های پوستی نیز ناشی از باکتری هموفیلوس دوکرئی هستند و در کودکان و نوجوانان جزایر اقیانوس آرام جنوبی مشاهده شده اند.
شانکروئید چقدر شایع است؟
شانکروئید به دلیل عدم وجود آزمایشات تشخیصی، بیماری ناشناخته ای است. این بیماری به ندرت در نیوزلند و اکثر کشورهای توسعه یافته دیگر مشاهده می شود و اکثر موارد ابتلا، مربوط به سفرهای خارجی می شوند. موارد اندکی از این بیماری در ایالات متحده و آمریکا نیز گزارش شده است. به طور کلی، شیوع این بیماری حتی در مناطق بومی آفریقا، آمریکای لاتین، آسیای جنوبی و کارائیب کاهش یافته است.
چه کسی در معرض ابتلا به شانکروئید قرار دارد؟
در رابطه با خطر رابطه جنسی در زمان ابتلا به این بیماری باید گفت که هر کسی که با فرد آلوده به باکتری هموفیلوس دوکرئی رابطه جنسی برقرار کند، در معرض ابتلا به شانکروئید قرار دارد. این باکتری بسیار عفونی است، اما معمولاً پوست سالم را آلوده نمی کند. تصور می شود که این باکتری در طول رابطه ی جنسی، از طریق بریدگی های بسیار ریز وارد پوست می شود. این بیماری در بین مردان دگر جنسگرا به ویژه مردان ختنه نشده، نسبت به زنان شایع تر است.
علائم بیماری شانکروئید چه مواردی هستند؟
از زمان آلوده شدن در رابطه ی جنسی تا بروز علائم و نشانه های شانکروئید، معمولاً 4 تا 10 روز طول می کشد. در ابتدا یک یا چند پاپول اریتماتوز قرمز رنگ، در بدن فرد آلوده ظاهر می شود که به سرعت چرک می کنند و بزرگتر می شوند، تا جایی که به شکل زخم در می آیند. یک زخم شانکروئید، به طور معمول عمیق است، دارای مرز های نامشخص می باشد و درد زیادی دارد. پایه زخم شانکروئید چرکی است و به راحتی خونریزی می کند. شانکروئید معمولاً نقاطی را آلوده می کند که در طول رابطه ی جنسی بیشتر در معرض اصطکاک قرار دارند. این نقاط در مردان شامل پوست ختنه گاه، ناحیه سر و تاج کلاهک آلت تناسلی هستند.
تاول ها 1 تا 2 هفته بعد از زخم های اولیه ایجاد می شوند. مردان معمولاً با ظاهر شدن این ضایعات تناسلی دردناک، به دنبال مراقبت های پزشکی می روند. این تاول ها ممکن است بترکند و چرک و مایعات از آنها ترشح شود. زخم های شانکروئید در زنان ممکن است در ناحیه لیبیا، دهانه واژن، دهانه رحم، پرینه و در اطراف ناحیه پرینال رخ دهند. زنان، معمولاً علائم غیر اختصاصی مانند ادرار دردناک یا درد به هنگام مدفوع، ترشح واژن، دیسپارونیا و خونریزی از مقعد را تجربه می کنند. برخی از زنان، ناقلان بدون علامت هستند و از آلودگی خود اطلاعی ندارند. زخم های شانکروئید درمان نشده، ممکن است به مدت 1 تا 3 ماه بهبود پیدا نکنند و اثر زخم آنها باقی بماند. این بیماری همچنین در صورت درمان نشدن می تواند احتمال خطر ابتلا به ویروس HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) را افزایش دهد.
تشخیص شانکروئید چگونه انجام می شود؟
تشخیص شانکروئید بر اساس معیارهای تشخیصی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها انجام می شود. 4 معیار زیر برای تشخیص این بیماری ضروری هستند:
- وجود یک یا چند زخم تناسلی دردناک
- بررسی ترشحات سفلیس در زیر میکروسکوپ زمینه تاریک، آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) یا آزمایش سرولوژی حداقل 7 روز پس از ظاهر شدن علائم
- رد کردن احتمال عفونت هرپس سیمپلکس
- تظاهرات بالینی که از ویژگی های بارز زخم های شانکروئید و لنفادنوپتی هستند.
- تست تقویت اسید نوکلئیک (NAAT) حتی در کشورهای توسعه یافته نیز موجود نمی باشد. در یک زمینه ی تحقیقاتی، آزمایشات NAAT ترکیبی برای بررسی سفلیس، شانکروئید و ویروس هرپس سیمپلکس، با حساسیت بالا (بیشتر از 95%) و اختصاصی بودن (99%) مورد ارزیابی قرار گرفتند.
تشخیص قطعی شانکروئید به طور معمول از طریق کشت باکتری هموفیلوس دوکرئی، از ترشحات زخم در یک رسانه کشت مخصوص و تحت شرایط آزمایشگاهی خاص انجام می شود. حساسیت کشت، 80-60% گزارش شده است. رنگ آمیزی گرم و کشت زخم از پایه ی زخم می تواند تجمع باکتری عامل را تشخیص دهد، اما حساسیت این آزمایش بسیار پایین است. معمولاً از آزمایش تشخیصی آنتی ژن یا آنتی بادی برای تشخیص این باکتری استفاده نمی شود.
درمان شانکروئید چیست؟
برای درمان شانکروئید، از آنتی بیوتیک ها استفاده می شود. این آنتی بیوتیک ها شامل آزیترومایسین، سیپروفلوکساسین، سفتریاکسون و اریترومایسین هستند. گزارش شده است که این باکتری در برابر آنتی بیوتیک های تری متوپریم، سولفامتوکسازول و تتراسایکلین مقاوم می باشد. استفاده از سیپروفلوکساسین در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود. برای افزایش تأثیر درمان، این دارو باید به صورت تک دوزی (به استثنای افراد مبتلا به نقص ایمنی) مصرف شود. در صورت تجویز اریترومایتسین، باید احتمال خطر طولانی شدن فاصله QT مورد ارزیابی قرار گیرد.
با توجه به اینکه بیشتر تشخیص های شانکروئید براساس معیارهای بالینی انجام می شوند و بیماران ممکن است به دو نوع عفونت مبتلا باشند، درمان تجربی شامل درمان هرپس سیمپلکس و سفلیس می شود. تا زمانی که علائم و نشانه های شانکروئید به طور کامل برطرف نشده اند، شما باید به درمان ادامه دهید.
زمان بهبودی کامل، به ناحیه آلوده شده و وضعیت ایمنی فرد مبتلا بستگی دارد. اگر بهبودی بیشتر از 7 روز طول بکشد، تاول های پر از مایع باید با یک سوزن نازک تخلیه شوند (آسپیراسیون)، این کار ممکن است نیاز به تکرار شدن داشته باشد. احتمال ناموفق بودن درمان، پایبندی ضعیف به درمان، مقاومت آنتی میکروبی، عفونت HIV زمینه ای یا مشکل دیگر را نیز در نظر بگیرید.
تا زمانی که فرد مبتلا به شانکروئید به طور کامل بهبود پیدا نکرده است و ضایعات پوستی از بین نرفته اند، فعالیت جنسی خود را نباید دوباره شروع کند. اگر طی ده روز قبل از ظاهر شدن زخم های شانکروئید، با فردی تماس جنسی داشته اید، باید فوراً به او اطلاع دهید تا حتی در صورت عدم وجود علائم ظاهری، تحت درمان قرار گیرد. افراد مبتلا به شانکروئید، باید آزمایش سلامت جنسی کاملی برای عفونت های مقاربتی دیگر انجام دهند. این آزمایش باید چند هفته بعد دوباره تکرار شود.
آیا می توان از شانکروئید پیشگیری کرد؟
شما می توانید احتمال ابتلا به شانکروئید را با عملکرد جنسی ایمن، از جمله محدود کردن تعداد شرکای جنسی، پرهیز از تماس جنسی با افراد پر خطر و استفاده از کاندوم کاهش دهید. اگر فکر می کنید که به شانکروئید مبتلا شده اید، از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پروفسور حسین کرمی فوق تخصص زگیل تناسلی در تهران